Jest to coś powszechnego i bez względu na to, jak często się zdarza, nie przyzwyczajamy się do tego: każdego dnia nasze pisane dzienniki publikowane są między 20 i 30 nekrologów osób, które zmarły w Nawarrze w Pampelunie. Niektóre znamy, inne nazwiska są nam znajome i niejednokrotnie pochodzą z naszego sąsiedztwa, naszego otoczenia, naszej rodziny...
Ludzie umierają, ale umierają nie tylko inni, pewnego dnia nadejdzie nasza koleji tego dnia będziemy częścią tych, którzy potępiają ludzi, którymi przestaliśmy żyć. Jakąż udrękę sprawia nam samo myślenie o tym! Ale to prawda. Niektórzy czytelnicy przestaną czytać ten artykuł i stracą ważną okazję do refleksji nad śmiercią kogoś, siebie; Jak to bywa z innymi, kiedyś nadejdzie kolej na nas.
Dobrze jest o tym pamiętać i nie zapominać, ale z spokój, cisza i spokój. To już koniec i ważne, że przyszło bez żalu i z „rękami pełnymi dobrych rzeczy i osobistej satysfakcji”.
Relacja człowieka ze śmiercią
Trudno nam zaakceptować ten fakt śmierci, to tak, jakby nazewnictwo przyszło nam do głowy już wcześniej i dlatego nikt o tym nie mówi. To kulturowe tabu: niektórzy pukają w drewno, inni mówią „proszę, zmieńmy temat”; a wielu w zaciszu widzi wiek tych, którzy dzisiaj zmarli i mówi sobie: „On jest starszy ode mnie, to normalne, że umiera”, „On jest w tym samym wieku co ja!” I, czujemy gulę w gardle. Tylko w prywatności rytualizujemy ten fakt za każdym razem, gdy czytamy gazetę.
Wielu zamienia śmierć w negatywną obsesję. Jakby nie myśląc o tym, to nigdy nie miało przyjść, albo odwrotnie: myśląc coraz więcej – obsesja – odpycham to od siebie i pozbywam się tego. Temat ten podejmowały w kulturze postacie emblematyczne, m.in Buda czy Dalí, który stwierdził: „Coraz mniej boję się śmierci, bo nabiorę wiary katolickiej i uwierzę w nieśmiertelność duszy”.
Perspektywa kulturowa i filozoficzna
Temat śmierci i nieśmiertelności był poruszany przez różne filozofie, religie i kultury na przestrzeni dziejów. W niektórych kulturach życie i śmierć są dwiema stronami tej samej monety. Stoicy uważali na przykład, że przygotowanie na śmierć było zwieńczeniem sztuki życia, co znalazło odzwierciedlenie w ich motcie: „pamiątka morska”, co oznacza „pamiętaj, że umrzesz”.
Epikur natomiast stwierdził, że „dopóki jesteśmy, śmierci nie ma, a kiedy jest śmierć, nie ma nas”. Filozofia ta przełamuje tabu i stawia pewność śmierci na peryferiach naszej codzienności, pozwalając nam żyć pełniej.
Jak wpływają nasze przekonania
Przekonania znacząco wpływają na nasze postrzeganie śmierci. Dla tych, którzy wierzą w życie pozagrobowe, jak chrześcijanie, śmierć nie jest końcem, ale przejściem do życia wiecznego. Według tej perspektywy nabywa się „dwór w niebie bez hipotek i kredytów, z małym ogrodem i rzeką, aby szczęście było pełne”.
Jednak przekonania te były również przedmiotem krytyki. Ludwig Feuerbach w swoim dziele „Myśli o śmierci i nieśmiertelności” przekonuje, że nieśmiertelność nie należy do jednostki, ale do gatunku; że godność człowieka polega na akceptacji naszej skończoności i poszukiwaniu wieczności w zbiorowej ludzkości. Te pomysły odzwierciedlają więcej świeckiego i humanistycznego.
Śmierć w życiu codziennym
Śmierć odgrywa również rolę w tym, jak przeżywamy codzienne dni. Na przykład czytanie nekrologów łączy nas z niekończącym się cyklem życia i śmierci, przypominając nam o naszym wspólnym człowieczeństwie. Ciekawa anegdota opowiada o tym, jak pewien mężczyzna zbierał nekrologi osób młodszych od niego w ramach rytuału mającego na celu potwierdzenie siebie w życiu.
Innymi słowy, śmierć stale przypomina, że nasze działania i emocje są skończone i to może nas do tego motywować przemienić nasze zwykłe dni w coś znaczącego.
Perspektywa naukowa
Z naukowego punktu widzenia śmierć jest nieodwracalnym ustaniem funkcji życiowych. Podejście to, choć bardziej pragmatyczne, otwiera także filozoficzne debaty na temat etyki przedłużania życia i możliwości przezwyciężenia śmierci poprzez postęp technologiczny, taki jak kriogenika czy sztuczna inteligencja.
Choć idee te mogą wydawać się futurystyczne, stanowią wyraźną próbę pogodzenia śmierci z nienasyconą ludzką ciekawością i ambicją. Czy nauka może zmienić nasz pogląd na śmierć i nieśmiertelność?
Śmierć to jedyne wydarzenie, którego wszyscy doświadczymy, ale i takie, o którym najbardziej unikamy mówienia. Przyjmując perspektywę integrującą wymiar kulturowy, filozoficzny i naukowy, możemy nie tylko ją zaakceptować, ale także żyć pełniej, ze spokojnymi sercami i umysłami.